31 اکتبر 2022 - آیا تا به حال شده است که بعد از مدتی که پاهای خود را بصورت ضربدری روی هم انداخته اید، وقتی از این حالت خارج شوید، در پاهایتان احساس گزگز کنید؟ یا روی بازوی خود به خواب رفته باشید، سپس دستتان مور مور و بی حس شده و سپس احساس "سوزن و سوزن" در دست خود کنید؟ به گفته مؤسسه ملی اختلالات عصبی و سکته مغزی، این احساس گزگز، سوزش یا سوزن سوزن شدن، پارستزی(paresthesia) نامیده می شود. پارستزی می تواند موقتی (مانند زمانی که روی بازو می خوابید) یا مزمن باشد که می تواند نشان دهنده یک بیماری زمینه ای باشد. درباره پارستزی و علل شایع آن در این مقاله بیشتر بخوانید.
پارستزی چیست؟
پارستزی نام رسمی احساس بی‌حسی، گزگز یا سوزن سوزن شدن است که اغلب در دست‌ها، بازوها و پاها رخ می‌دهد، اگرچه ممکن است در سایر قسمت‌های بدن نیز رخ دهد. ممکن است با درد یا ضعف نیز همراه باشد.
علائم پارستزی چیست؟
· مور مور شدگی
· سوزن، سوزن شدگی
· گزگز
· بی حسی
· خارش
· حس سوزش یا سوختگی
چه چیزی باعث پارستزی می شود؟
دو نوع پارستزی موقت و مزمن وجود دارد که علل متفاوتی دارند.
پارستزی موقت
علل پارستزی موقت یا اپیزودیک عبارتند از:
· عصب تحت فشار
· آسیب دیدگی گردن
· شکستگی استخوان
· کم آبی بدن
· تشنج
· هایپرونتیلاسیون
· موارد وحشت زدگی شدید
· بارداری
پارستزی موقت می تواند از فشار بیش از حد بر روی عصب ناشی شود. آسیب، حرکات مکرر و شرایط التهابی می تواند باعث گیرکردن عصب شود. تونل کارپال یکی از علل شایع پارستزی است. این زمانی اتفاق می افتد که عصب میانی در مچ دست تحت فشار قرار می گیرد و منجر به بی حسی یا سوزن سوزن شدن انگشتان می شود. ایستادن بیش از حد طولانی مدت، قرار دادن پاها بر روی هم برای مدت طولانی، یا دراز کشیدن روی دست یا پا که به عصب فشار وارد کند نیز منجر به پارستزی می شود. در پارستزی موقت هنگامی که فشار از بین برود، پارستزی نیز از بین می رود.
آسیب به گردن یکی دیگر از دلایل پارستزی موقت است که به دلیل حرکت سریع سر و یا گردن به جلو و عقب اتفاق می افتد و می تواند باعث فشرده شدن یا ملتهب شدن اعصاب گردن شود و باعث گزگز، بی حسی یا ضعف در شانه، بازوها، دست ها و/یا انگشتان می شود.
بارداری نیز می‌تواند منجر به پارستزی شود، زیرا با رشد کودک، رحم به اعصاب پا فشار می‌آورد و باعث ایجاد حس سوزن و سوزن شدن در پاها و انگشتان پا می‌شود. این طبیعی است و پس از تولد نوزاد از بین می رود.
پارستزی مزمن
پارستزی مزمن ناشی از یک بیماری زمینه ای است، از جمله:
· نوروپاتی دیابتی
· اختلالات تیروئید
· کمبود ویتامین
· تصادف یا جراحت
· عفونت (به عنوان مثال، بیماری لایم، زونا)
· بیماری مزمن کلیوی
· سکته
· مالتیپل اسکلروز(ام اس)
· بیماری خودایمنی (مانند لوپوس، آرتریت روماتوئید)
· میلیت عرضی[1]
· آنسفالیت
· تومور مغزی
· پوکی استخوان
· برخی داروها(مانند شیمی درمانی، برخی آنتی بیوتیک ها، داروهایHIV، برخی از داروهای تشنج).
· مسمومیت با فلزات سنگین
· اعتیاد به الکل
افراد مبتلا به دیابت نوع 1 یا نوع 2 در معرض خطر نوروپاتی دیابتی هستند که به دلیل آسیب به اعصاب ناشی از افزایش طولانی مدت قند خون رخ می دهد. پارستزی یکی از علائم شایع نوروپاتی دیابتی است و گزگز، سوزن سوزن شدن و بی حسی مشخصه این عارضه است.
بیماری مزمن کلیه، یکی دیگر از عوارض مرتبط با دیابت، نیز می تواند منجر به آسیب عصبی شود، احتمالاً به دلیل کمبود مواد مغذی، دیالیز و سطوح بالای فسفر.
کم کاری تیروئید درمان نشده، وضعیتی که در آن غده تیروئید به اندازه کافی هورمون تیروئید نمی سازد، می تواند منجر به تجمع مایعات شود که بر اعصاب بازوها و پاها فشار وارد می کند.
کمبود ویتامینB12 که می تواند در اثر مصرف طولانی مدت متفورمین- داروی دیابت- ایجاد شود، یکی دیگر از علل پارستزی است. ویتامینB12 برای عملکرد صحیح اعصاب ضروری است.
پارستزی چگونه تشخیص داده می شود؟
پارستزی گاه به گاه، که از بد نشستن روی پاها یا به خواب رفتن روی بازو ایجاد می شود، به احتمال زیاد دلیلی برای نگرانی نیست. با این حال، اگر علائم مکرر پارستزی (یعنی، سوزن سوزن شدن یا بی حسی) را دارید، در مورد علائم خود با پزشکتان صحبت کنید. او علائم و سابقه پزشکی شما را بررسی می کند و احتمالا یک معاینه فیزیکی انجام می دهد و ممکن است آزمایش های خاصی را درخواست کند، مانند:
· آزمایش خون
· مطالعه هدایت عصبی
· الکترومیوگرافی(EMG)
· ام آر آی
· سونوگرافی
· سی تی اسکن
نوع آزمایشاتی که درخواست می شود، بر اساس یافته ها و سوء ظن پزشک در مورد علت پارستزی شما است.
پارستزی چگونه درمان می شود؟
باز هم، درمان پارستزی بر اساس علت، درمان انجام می گردد. درمان ممکن است شامل موارد زیر باشد:
· یک بریس یا یک آتل
· فیزیوتراپی
· بی حرکتی
· داروهایی برای تسکین درد، تورم و التهاب
· مکمل ویتامین برای رفع کمبود
· تغییر سبک زندگی: تغذیه سالم، ورزش، مراقبت از پا، کاهش مصرف الکل
· جراحی برای کاهش فشار روی عصب تحت فشار
منبع:
https://www.diabetesselfmanagement.com/education/pins-and-needles-in-hands-or-feet/